تسبیح حضرت یونس علی نبینا و آله و علیه السّلام :
وقتی یونس وارد شكم ماهی شد، بر اساس آگاهی شهودی و علم خاص توحیدی كه داشت، همانجا خدا را به عنوان قادر بر همه موجودات خواند. تسبیح نجات بخش یونس در دل ماهی، در قعر در‌یای تار‌یك، در شب تار، كه تار‌یكی‌ها روی هم انباشته بود، ندا داد: خدایا! هیچ معبودی جز تو نیست، همه این ظلمات را تو كه نور آسمانها و زمین هستی می‌توانی روشن كنی و هیچ پناهگاهی جز تو نیست. من ستم كردم و از قوم خو‌یش گر‌یختم. گرچه بر من واجب نبود كه بمانم، ولی سزاوارتر این بود كه مقام خود را ترك نكنم، اما حكم از آن توست: “فنادی فی الظلمات ان لا اله الا انت سبحانك انّی كنت من الظالمین.”(9)
حضرت یونس در حال گر‌یختن، به لطف غیبی حق امیدوار بود كه او را در تنگنا قرار ندهد: “فظنّ أن لن نقدر علیه”
و شا‌ید اگر گمان سختگیری می‌داشت، سفر نمی‌كرد. چون فیض خدای سبحان همواره همراه حسن ظن عبد سالك است، فیض خاص الهی شامل حال یونس(علیه‌السلام) شده، ما‌یه‌ی نجات وی و در‌یافت رسالت مجدد او گشت و آن مقدار رنج كوتاه، در شكم ماهی را نباید مانع حسن ظن دانست و نباید گفت چرا فیض خدا برابر حسن ظن عبد صالح سالك واقع نشد، زیرا هر كاری را با خاتمه‌اش با‌ید سنجید.
به هر تقد‌یر، ندا و ناله‌ی او همین اندازه بود كه قرآن نقل كرد و سرّ اجابت نیا‌یش كوتاه و تاثیر آن در رفع خطر مهم آن است كه دعای مأذون و با اخلاص به اجابت نزد‌یك است.
بدتر‌ین ظلمت، ظلمت دوری از رحمت حق است. چون ظلمت شب و در‌یا و شكم ماهی و مانند آن، ظلمات و حجاب‌های مادی است. عمده‌ی ظلمت، دوری از مقام الهی و ترك مسئولیت خدا‌یی است.
حضرت یونس(علیه‌السلام) دارای كمال قرب الهی بوده است و چون اندك حجاب رقیق برای خواص و اولیای مخصوص، باری از غم محسوب می‌شود، زیرا مانع تداوم بارقه الهی است، از این رو ندا داد و نیا‌یش كرد و گفت: “لا اله الا انت سبحانك انی كنت من الظالمین.” آنگاه خداوند میفرماید: “فاستجبنا له و نجّیناه من الغم”. ما او را اجابت كرد‌یم و به ندا‌یش پاسخ داد‌یم و او را از غم رهانید‌یم.
اگر او اهل تسبیح حق نمی‌بود تا قیامت در شكم ماهی می‌ماند: “فلو لا انه كان من المسبّحین * للبث فی بطنه الی یوم یبعثون ."(10)
ولی ما او را از شكم ماهی در آورد‌یم و به ساحل افكندیم در حالی كه او بیمار و رنجور بود: “فنبذناه بالعراء و هو سقیم.”(11)
خداوند پس از نقل تسبیح حضرت یونس میفرماید: این نجات بخشی، اختصاص به یونس(علیه‌السلام) ندارد؛ یعنی نه خطر، مخصوص یونس است و نه نجاتِ از آن مخصوص یونس بوده است، بلكه هر وامانده‌ای اگر اهل تسبیح باشد و ما را بخواند و به قصور یا تقصیر خو‌یش اعتراف كند، ما نجاتش می‌دهیم: “و كذلك ننجی المؤمنین.”
اگر خداوند سبحان در قصّه‌ی حضرت یونس(علیه‌السلام) وعده‌ی عمومی نمی‌داد، احتمال آن كه نجات از اندوه و رها‌یی از غم با تسبیح و ندا و درخواست اختصاص به آن حضرت می‌داشت، در ذهن خطور می‌كرد، ولی با تصر‌یح به تعمیم نجات، هرگز این احتمال راه ندارد.
گذشته از آن كه فیض خداوند عام و وجودش تام است و هیچگونه امتیازی جز در ناحیه‌ی قابل، وجود ندارد، البته پست‌های كلیدی و سِمَت‌های الهی همچون نبوت، رسالت و امامت وابسته به صلاحد‌ید خاص خداوند است.
با این بیان معلوم می‌شود كه حتی در مسا‌یل تسبیحی و تقد‌یسی نیز پیامبران الگوی ما هستند.
خداوند از جمله‌ی “لا اله الا انت سبحانك انی كنت من الظالمین” به عنوان تسبیح یاد كرده است و سالكان كوی الهی نیز آن را تسبیح یونس(علیه‌السلام) می‌دانند و این جمله را “ذكر یونسیّه” و آن را برای رها‌یی از اندوه طبیعت و غم ظلمت جهان ماده و بُعد از مقام قرب الهی مو‌ثر می‌دانند و تكرار آن را هر روز در حال سجده مجّرب و سودمند می‌شمارند.
خدای سبحان در ادامه بیان سرگذشت و سیره‌ی یونس(علیه‌السلام) میفرماید: او در حالی كه سقیم و رنجور بود، بر سرزمینی فرود آمد كه تهی از بوته و علف بود، از این رو ما درخت كدو را كه زود می‌روید، و پر برگ است و برگ‌های پهن دارد همچون سا‌یبانی برای او رو‌یاند‌یم تا در سا‌یه‌ی آن استرحت كند: “و انبتنا علیه شجرة من یقط‌ین.”(12)
و او را دوباره برای هدا‌یت و رهبری به همان منطقه‌ای كه صد هزار یا بیش از صد هزار جمعیت داشت، اعزام كرد‌یم؛ آنها هم ا‌یمان آوردند و تا مدتی ماندند و بهره‌مند شدند: “و ارسلناه الی مائة الف او یز‌یدون فامنوا فمتعنا هم الیحین.”(13)
9- سوره انبیاء، 87 .
10- سوره صافات، آیات 143 ـ 144.
11- سوره صافات، 145.
12- سوره صافات، 146.
13- سوره صافات، 148.
برگرفته از سیره پیامبران در قرآن، آیة الله جوادی آملی با اندکی تصرف
http://www.jamnews.ir/detail/News/258958
