جاهلیت دوم

جاهلیت تئوریزه شده!

تبیینی بر بیانات رهبر معظم انقلاب در خصوص نشانه های جاهلیت مدرن :

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می‌فرمایند: «إنّی بعثت بین جاهلیّتین لآخراهما شرٌ من اولهما؛ من بین دو جاهلیت مبعوث شدم که جاهلیت دوم بسیار سخت‌تر و مصیبت بارتر از جاهلیت اول است.» (الامالی الشجری، ج ۲، ص ۲۷۷)

رسول نور و رحمت و مهربانی از همان آغاز مبعوث شدن خویش این نکته را پیش بینی نموده بود که او هرچند موفق به زدودن غبار جاهلیت از آن روزگار می‌شود اما در آینده جاهلیت دیگری پا به عرصه خواهد گذاشت که بسیار سخت تر و مخرّب تر از جاهلیت اعراب آن دوران است.

وقتی از امام صادق علیه السلام درباره تفسیر آیه «وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِیَّهِ الْأُولى‏» سؤال شد، حضرت فرمودند: أى ستکون جاهلیه اخرى؛ یعنی به زودی جاهلیت دیگری خواهد آمد. (تفسیر نور الثقلین، ذیل آیه فوق)

لذا نباید فریب واژه‌ها را خورد! چون امروز وقتی سخن از جاهلیت به میان بیاید همگان به یاد دوران رسالت رسول خاتم می‌افتند. به یاد نسلی که به دلیل واجد بودن پاره‌ای از صفات حیوانی و دور بودن از خصلت های انسانی جاهل خطاب شدند. البته این تفکر غلط نیست ولی کامل هم نیست. آری برخی خصلت های زشت در آن عصر بشر را به خود مشغول نموده بود که از جمله آن‌ها زنده به گور کردن دختران بود. درست وقتی که مردم آن دوران توانستند با آموزه‌های رسول گرامی اسلام (ص) صفات زشت جاهلی را از خود برانند، حضرت هشدار دادند که بزودی جاهلیت عمیق تری بشریت را گرفتار خود خواهد کرد.

سید شهیدان اهل قلم شهید آوینی در توصیف این جاهلیت ثانی یا مدرن خطاب به روشنفکران می‌گوید: «آقایان! این عصری که شما سنگ آن را به سینه می زنید یکی از اعصار جاهلیت است و تفاوت آن با دیگر اعصار جاهلی در آن‌جا است که این بار جاهلیت را تئوریزه کرده‌اند و به آن صورتی عملی بخشیده‌اند. این عصر، چه قبول بکنید و چه نکنید، عصر خرافات است و ما مأمور به مبارزه با این خرافه گرایی مدرن هستیم.»

اگر نگاهی به دنیای پیرامون خویش بیندازیم می‌بینیم که حق با سید مرتضای آوینی است. امروز همان روزی است که پیامبر (ص) وعده داده بود و ما در دوران جاهلیتی زندگی می‌کنیم که از حیث کمیت و کیفیت شدیدتر و ویران‌گرتر از جاهلیت دوران رسول الله است.

آن روز دختران را زنده به گور می‌کردند و امروز نیز صدها دختر بی گناه را می‌ربایند و هزاران دختر را به عنوان کالا صادر می‌کنند.
اگر اعراب جاهلی دست به آدم کشی و جنایت می‌زدند چه کسی است که نداند کشورهای استعمارگر، امروز جنایاتی صدها و بلکه هزارها برابر بدتر از آن را مرتکب می‌شوند!؟ اگر آن دوران فردی از روی جهالت دیگری را می‌کشت، امروز کشور و دولتی زورگو میلیونها نفر را می‌کشند و آواره می‌کنند.در جاهلیت آن روز مدرسه نبود و جنایت انجام مى‏گرفت، امروز با وجود هزاران دانشگاه، مهم‏ترین حقوق انسان‏ها پایمال مى‏شود!

حتی در جاهلیت آن روز نیز فساد و زنا جرم بود، اما امروز این امور جزو تمدن محسوب می‌شوند! اگر سرگذشت قوم لوط را به عنوان قومی جاهل و پست و دور از انسانیت می‌خواندیم، امروز در مترقّى ‏ترین کشورهاى جهان همجنس بازى قانونى است و برایش سمینار و تظاهرات راه می‌اندازند و رؤسای جمهور کشورهای بزرگ در مدحش خطابه می‌گویند!

در کدام زمان و چه عصری بیش از سال های اخیر قتل و غارت و جنایت و فساد بر انسان ها روا شده است؟ و چگونه می‌توان عصر مدرن را عصر دانش و معرفت و آگاهی نامید و انگشت اشاره به سوی عصر جاهلی دراز کرد!؟ آری شکی وجود ندارد که امروز به وعده رسول الله (ص) درباره جاهلیت ثانی رسیده‌ایم و آثار و نتایج این جاهلیت را نیز در جای جای دنیا شاهدیم.

چندی پیش رهبر معظم انقلاب در سالروز بعثت پیامبر اکرم (ص) به این موضوع اشاره داشتند و فرمودند:

«آنچه امروز دستگاه‌هاى سیاسى غرب ترویج می‌کنند، همان جاهلیتى است که بعثت پیغمبر براى زدودن آن – از محیط زندگى بشر – به‌وجود آمد. نشانه‌هاى همان جاهلیت، امروز در دنیا، در این تمدن رایج فاسد غربى، مشاهده می‌شود؛ همان بى‌عدالتى، همان تبعیض، همان نادیده گرفتن کرامت انسان، همان عمده کردن مسائل جنسى و نیازهاى جنسى. قرآن کریم خطاب به همسران مکرم پیغمبر میفرماید: «وَ قَرنَ فى بُیوتِکُنَ وَ لاتَبَرَجنَ تَبَرُجَ الجَهِلِیَهِ الاُولَى‌.» (سوره احزاب، آیه ۳۳) یکى از نشانه‌هاى جاهلیت اُولى، تبرج زنانه است. امروز یکى از عمده‌ترین مظاهر تمدن غربى، همین تبرج است؛ این همان جاهلیت است، منتها جاهلیتى که توانسته است خود را با سلاح تبلیغات مدرن مجهز بکند، حقایق را از چشم مردم بپوشاند؛ این‌ها را باید ما مسلمانها بفهمیم، این‌ها را باید بدانیم.»

(بیانات در دیدار مسئولان نظام و سفرای کشورهاى اسلامى در سالروز بعثت پیامبر اکرم (ص) در تاریخ ۱۳۹۳/۰۳/۰۶)

برای این‌که بدانیم ریشه جاهلیت به چه اموری بستگی دارد بهترین راه رجوع به آیات قرآن کریم است. در زیر چند نمونه از آیاتی که در خصوص جاهلیت به نکاتی اشاره دارند می‌پردازیم.

– در آیه ۵۰ سوره مائده می‌خوانیم:

«أَفَحُکْمَ الْجاهِلِیَّهِ یَبْغُونَ وَ مَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ حُکْماً لِقَوْمٍ یُوقِنُونَ. آیا آنان حکم جاهلیت را مى‏طلبند؟ براى اهل ایمان و یقین، داورى چه کسى از خدا بهتر است؟»

مطابق این آیه یکی از ریشه‌های جهالت مدرن پیروی از حاکمیت ها و قوانین ضد انسانی آن‌هاست. امروز نیز شاهدیم که یا قوانین دولت های استعمارگر علیه مردم مظلوم است یا اگر قانون درستی وجود دارد اجرا نمی‌شود. هرچند با تبلیغ و وارونه نمایی دم از حقوق بشر و انسان دوستی می‌زنند.

– در آیه ۱۵۴ سوره آل عمران می‌خوانیم:

«… یَظُنُّونَ بِاللَّهِ غَیْرَ الْحَقِّ ظَنَّ الْجاهِلِیَّه…؛ ولى گروه دیگر که همّتشان (حفظ) جان خودشان بود و به (وعده‏هاى) خدا همچون دوران جاهلیّت گمان ناحق داشتند، (به طعنه) مى‏گفتند: آیا چیزى از امر (نصرت الهى) با ما است؟ بگو: به‌راستى که امر (پیروزى) همه‏اش به دست خدا است…»

«ظن جاهلیت» یعنی به وعده الهی بدگمان است. شاید آیه فوق کمتر شامل مردم کشور ما بشود، لکن این آیه به حال امروز ما بسیار می‌آید. تغییر برخی مفاهیم دینی که در سال های اخیر کما بیش شاهد آن هستیم بی ارتباط با این نوع از جاهلیت نیست. کم کم بجای استناد به روایات و بهره گیری از آن‌ها به روانشناسی‌های وارداتی و اکثراً غربی مراجعه می‌شود. اخلاق و اخلاق مداری از واجب بودن به سوی مستحب شدن می‌رود! اخلاق اصیل جایش را به نسبیت اخلاق می‌دهد. در چنین فرهنگی مواردی مثل مرگ آگاهی، رستاخیز، معاد، آزمایش الهی، وعده پیروزی خدا به مومنان، ظهور موعود و … به تدریج در جامعه ما کمرنگ و کمرنگتر شده‌اند.

– در آیه ۲۶ سوره فتح نیز درباره حمیت جاهلی آمده است:

«إِذْ جَعَلَ الَّذِینَ کَفَرُوا فِی قُلُوبِهِمُ الْحَمِیَّهَ حَمِیَّهَ الْجاهِلِیَّه؛ به خاطر بیاورید هنگامى را که کافران در دلهاى خود خشم و نخوت جاهلیت داشتند، و (در مقابل) خداوند آرامش و سکینه را بر رسول خود و مؤمنان نازل فرمود…»

تعصبات قومی و قبیله‌ای جاهلیت اولی، امروز جای خود را به تعصبات و حمایت های کورکورانه حزبی و گروهی و امثال آن داده است. نژادپرستی، الگوی تکامل یافته تعصبات قومی در دوران ماست که قطعاً با شدت بیشتر و آثار زیان بارتری نسبت به جاهلیت نخستین در جاهلیت مدرن و ثانوی شاهدش هستیم.

– در آیه ۳۳ سوره احزاب می‌خوانیم:

«وَ قَرْنَ فِی بُیُوتِکُنَّ وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِیَّهِ الْأُولى‏… و در خانه‏ هاى خود قرار گیرید و همچون دوران جاهلیت نخستین، با خودآرایى ظاهر نشوید (و زینت‏هاى خود را آشکار نکنید)…»

زدودن حیا از جامعه و رواج بی پروایی زنانه محصول وارداتی دیگر غرب برای جامعه ما است. این خصیصه نیز هرچند با رنگ و بویی دیگر در دوران جاهلیت نخستین نیز وجود داشت، حالا با ظاهری متفاوت و محتوایی پست تر جوامع بشری را به خود مشغول کرده است. عفت و حیا جزو جدایی ناپذیر زنان کشور ما بود لکن در سال های اخیر برخی از آن‌ها نیز به تدریج به این ظواهر فریبنده دنیا دلبسته شدند و رنگ عوض نموده و مشغول تبرج و خودنمایی شده‌اند. این موضع هم ریشه‌های فراوانی دارد.

فراماسون ها یکی از ابزارهای تسلط بر دنیا را در فرهنگ سازی و یکسان سازی فرهنگی با تعریف خود می‌دانستند. می‌گویند همه آرزویشان این بوده و هست که اگر یک نفر در این سوی عالم کاری می‌کند یا چیزی می‌خورد یا لباسی می‌پوشد در آن سوی عالم نیز همین اتفاق بیفتد. برای همین است که حاضرند هزینه‌های هنگفت تبلیغ محصولات را بر خود هموار کنند و برای تغییر فرهنگ مردم کشور ما شبکه‌های متعدد تلویزیونی با برنامه‌های زیاد تولید می‌کنند تا در نهایت به هدف غایی خود که استحاله فرهنگ اصیل اسلامی و ایرانی است برسند. ضمن این‌که اگر موفق شوند هر کشوری را مصرف گرا کنند خواهند توانست هزینه‌های پرداخت شده را دوباره از طریق فروش محصولات بدست بیاورند.

البته این تفکر محدود به این موارد نیست. در جاهلیت اولی زنان مانند مردان در همه کارها شرکت داشتند و همچون حیوانات به هیچ قید و بندی در رفتارهای جنسی پایبند نبودند. جاهلیت ثانی یا مدرن چنین تصویری از زن را ایده آل می‌داند و این را نشانه تمدن و پیشرفت بر می‌شمرد. با این تفاوت که این کار در جاهلیت مدرن کاملاً برنامه ریزی شده و با اهداف استعماری و سودجویانه است.

البته وقتی در مسیر این جاهلیت مدرن گام برداشته شود، تبعات دیگری نیز به تدریج در زندگی مردم نمایان خواهد شد و فرهنگ های ناب رنگ می‌بازند. برای مثال اگر در گذشته خانه داری، تربیت فرزند و اداره امور منزل جزو افتخارات و برتری های زنان نسبت به یکدیگر به حساب می‌آمد، این امور کم کم از ارزش بودن خارج می‌شوند و حتی گاهی باعث سرافکندگی و به سخره گرفته شدن فرد شوند! این‌ها نیز اثرات مستقیم همان جاهلیت مدرن است.

اگر در گذشته خانواده از ارزش برخوردار بود امروز بحث های همچون خانه مجردی، همجنس گرایی و ازدواج سفید (زندگی زن و مرد بدون تعهدی بنام ازدواج) در حال تبدیل شدن به ارزش های جدید در جاهلیت مدرن هستند. از این دست امور کم نیستند و اگر به خود نیاییم و عنان کار خویش را در طوفان ویرانگر جاهلیتی که پیامبر اکرم (ص) نیز خطرش را هشدار داده بودند رها نماییم در آینده مسلمانانی خواهیم شد بدون آیین مسلمانی! مسلمانانی که در ظاهر به آیین اسلام پایبندند ولی در عمل با تفکرات جاهلی روزگار می گذرانند!

حجت الاسلام علی تبریزی

منبع : مجله ماهنامه چهل و دو – شماره ۳ – تیر ۹۳