« جابجایی قطب ها »

سالانه قطب ها در حدود 20 کیلومتر به طرف غرب جابجا می‌شود . در نظر دانشمندان امروزی این بدان معناست که مایع گداخته هسته زمین با سرعتی در حدود نیم میلیمتر در ثانیه در حرکت است . یعنی در روز تقریباً مسافتی برابر نصف طول زمین فوتبال را می‌پیماید .

زمین فیزیکدانان در مقیاس گسترده‌تر با بررسی مغناطیس هایی که در گدازه‌ های منجمد باستانی محبوس شده‌اند ، رد پای میدان مغناطیسی زمین را 30 تا 50 میلیون سال گذشته دنبال کرده‌اند . همچنان که سنگها گداخته می‌شوند ، اتمهای آهن موجود در آنها تمایل می‌یابند با راستای میدان مغناطیسی آن دوره همراستا شوند . این مدارک نشان می‌دهد که در گذشته میدان مغناطیسی زمین در فاصله‌های زمانی نامعین از 30 هزار سال گذشته تا 1 میلیون سال وارونه شده است .

میدان از این رو به آن رو می‌شود . یعنی در مدت نزدیک به 100 هزار سال ضعیف می‌شود و سپس در جهت دیگر افزایش می‌یابد .

« علت وارونه شدن میدان »

بسیاری از زمین شناسان که درباره علت وارونه شدن‌ها بررسی می‌کنند ، اکنون معتقدند که میدان مغناطیسی ضعیفی که بر سطح زمین می‌سنجیم ( آنقدر ضعیف که آهنربای نعلی شکل اسباب بازی هم 100 برابر از آن نیرومند است ) ؛ تنها مشتی از خروار است .

بخش عمده از فعالیت مغناطیسی زمین در هسته آهنی و نیکلی آن صورت می‌گیرد . برابر مقبول‌ترین توضیحی که برای این مسأله ارائه شده و به نظریه دینامو معروف است ؛ بخشی از میدان که در هسته زمین امتداد دارد ، در مایع باردار و گداخته آن محبوس شده و با چرخش زمین کشیده می‌شود .

در نتیجه بطور مستقیم از هسته نمی‌گذرد بلکه بارها دور هسته پیچیده می‌شود تا مانند دسته‌ای از کشهای محکم تشکیل خطوط فشار نیرومندی را بدهد .

بنابراین نظریه جریان همرفتی فلز گداخته که از اعماق هسته بالا می‌آید ، حلقه‌های کوچکی از این ماده مغناطیسی دور هم پیچیده را به سطح می‌راند ؛ که از اینجا به فضا امتداد می‌یابند و تشکیل میدان آشنایی را می‌دهد که می‌سنجیم .

سپس یک بار دیگر به درون هسته شیرجه می‌روند و سخت دور هسته پیچیده می‌شوند ، بدین ترتیب میدان خود را نگه می‌دارند .

در این فرضیه درباره این که چه چیزی ممکن است باعث وارونه شدن میدان شود ، چنین استدلال می‌شود که طبیعت غیر قابل پیش بینی جریان همرفتی که نقش دارد . اگر در یک نقطه چند حلقه بیشتر از نقطه دیگر جمع شود ذره‌های میدان که به سطح می‌رانند در جهت مخالف حلقه می‌زنند .

احتمال دیگر آن است که این وارونه شدن ها به هیچ وجه کاتوره‌ای و تصادفی نیست . و اگر اطلاعات کافی داشتیم می‌توانستیم آنها را پیش گویی کنیم و شاید برهمکنش های الکترومغناطیسی مایع جوشان درون زمین چندان پیچیده‌اند که وارونگی تصادفی به نظر می‌رسد .

اگر چنین باشد شاید روزی دانشمندان بتوانند به ما بگویند که وارونگی بعدی چه هنگام رخ می‌دهد اما اکنون تنها کاری که می‌توانیم بکنیم این است که قطب نماهایمان را تماشا کنیم و حدس بزنیم در دل گداخته زمین چه می‌گذرد .

منبع : http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page